Blog

Misschien maak je er zelf al gebruik van: een chatbot die jou ondersteunt in je werk of in je privéleven. Of je ziet collega’s om je heen dagelijks ChatGPT en CoPilot gebruiken. Maar de ontwikkeling van AI gaat niet alleen over deze chatbots – achter de schermen gebeurt veel meer.
Zo kunnen systemen emoties uit gezichtsuitdrukkingen lezen, algoritmes kunnen sollicitanten automatisch matchen en software kan bepalen hoe werk wordt ingepland en beoordeeld. Dat zijn slechts een paar voorbeelden waarom AI op de agenda van de OR moet staan.

De belangrijkste AI-thema’s voor de OR

Wanneer we het over de risico’s hebben, denken we vaak aan dataverwerking en privacy. Terecht, want dat zijn belangrijke vraagstukken. Maar de impact op de werkvloer gaat veel verder en raakt direct aan de kerntaken van de OR. Daarom is het belangrijk scherp te hebben wat de grootste thema’s zijn waar de OR invloed op heeft.

Data en privacy

AI-systemen draaien op data – vaak ook persoonlijke gegevens van medewerkers. Vraag je dan af: wie heeft toegang tot welke data? Hoe lang wordt informatie bewaard? Worden werknemers gemonitord via AI-tools die bijhouden hoe productief ze zijn, hoe lang ze pauze nemen of wat ze typen?

Rol OR : controleren welke data wordt verzameld, hoe deze wordt gebruikt en of de privacy van werknemers voldoende wordt gewaarborgd.

Beslissingen die AI maakt kunnen discrimineren

AI kan beslissingen sneller maken, maar dat brengt ook risico’s met zich mee. Algoritmes kunnen onbedoeld discrimineren omdat ze vooroordelen uit historische data overnemen. Zo kan bijvoorbeeld een sollicitatie-algoritme kandidaten afwijzen omdat het uit oude data heeft geleerd dat kandidaten uit bepaalde wijken vaker zijn afgewezen.

Rol OR: toetsen of AI-systemen eerlijk zijn en of beslissingen traceerbaar en uitlegbaar blijven.

Controleren en beoordelen van werknemers

Een belangrijk voorbeeld is algoritmisch management: algoritmes die taken van leidinggevenden overnemen of ondersteunen, zoals plannen, beoordelen, controleren en aansturen van werknemers. Dit kan processen efficiënter maken, maar ook leiden tot minder menselijke empathie, meer prestatiedruk en continue monitoring.

Rol OR: er scherp op zijn of dit daadwerkelijk gebeurt en hierbij betrokken zijn.

Hoe kan AI jouw OR-werk makkelijker maken? Na de training AI en de OR kan je direct aan de slag op een veilige manier.

Groeiende ongelijkheid op de werkvloer

De EU AI-wet verplicht al sinds februari 2025 dat iedereen die met AI werkt AI-geletterd is. Dat betekent dat medewerkers cursussen moeten volgen. Wie AI-geletterd is en de tools effectief inzet, wordt exponentieel productiever. Wie deze vaardigheden mist, loopt achter.

Rol OR: ervoor waken dat niet een kleine groep alle voordelen pakt, terwijl anderen achterblijven. De OR kan hiervoor ook een initiatiefvoorstel doen.

Machtsverschuivingen en aansprakelijkheid

Traditionele hiërarchieën komen onder spanning nu AI kennis voor iedereen toegankelijk maakt. Teams werken autonomer, besluitvorming verschuift en macht wordt herverdeeld. Maar dit roept vragen op: wie is aansprakelijk als AI een verkeerde beslissing maakt? Wie bepaalt wanneer AI mag beslissen en wanneer menselijke tussenkomst nodig is?

Rol OR: bewaken dat deze transitie niet ten koste gaat van de inspraak van medewerkers.

Verlies van sociale verbinding

AI kan ook de sociale cohesie op de werkvloer aantasten. Wanneer medewerkers vooral interactie hebben met AI-systemen in plaats van met collega’s of leidinggevenden, verdwijnt het informele overleg, de onderlinge steun en het gevoel van saamhorigheid.

Rol OR: bewaken dat er voldoende ruimte blijft voor menselijke interactie en sociale verbinding.

Bepaal de koers

Het raakt dus veel meer thema’s dan alleen dataverwerking. Wil je als OR de juiste richting geven aan deze transitie, dan is het belangrijk om in gesprek te gaan over hoe AI ingezet wordt en de mogelijke gevolgen ervan binnen jullie organisatie.

Geschreven door Fred Fabels, trainer/adviseur SBI Formaat.