Nieuws

Jaarlijks onderzoek: uitdagingen en kansen voor de OR

Terwijl Nederland zich opmaakt voor de Tweede Kamerverkiezingen en de politieke partijen hun programma’s presenteren over de toekomst van werk, is er één stem die vaak onderbelicht blijft: die van de medezeggenschap. Ondernemingsraden vormen de democratie op de werkvloer, maar hoeveel aandacht krijgt hun rol eigenlijk in het maatschappelijk debat?

In de aanloop naar de verkiezingen horen we veel over arbeidsmarktbeleid, pensioenen en koopkracht. Maar wie bespreekt de concrete invloed die werknemers hebben via hun OR op beslissingen over reorganisaties, arbeidsvoorwaarden en de duurzame toekomst van hun organisatie? Terwijl politici campagne voeren voor meer zeggenschap, staan OR-leden dagelijks voor die uitdagingen binnen hun eigen onderneming.

Daarom is het nu belangrijker dan ooit om de stand van de medezeggenschap in kaart te brengen. Want hoe staat het er werkelijk voor met de democratie op de Nederlandse werkvloer?

Vul hier de enquête 2025 in en krijg een exclusieve lunchtas cadeau!

Wat we van de voorgaande jaren leerden

In onze enquêtes in 2023 en 2024 kwamen enkele opvallende trends naar voren die de huidige staat van medezeggenschap goed weergeven.

De OR-werkdruk stijgt

Een van de meest in het oog springende bevindingen was de sterke toename van wettelijke procedures. Waar het jaar daarvoor al sprake was van een hoge werkbelasting, liep dit aantal vorig jaar verder op. Zowel bij de advies- als de instemmingsaanvragen zagen we een duidelijke stijging. De procedures gingen over cruciale organisatiethema’s zoals reorganisaties, technologische vernieuwingen, arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden.

Opvallend genoeg bleef het initiatiefrecht onderbenut: ruim 60% van de OR’s maakte hier geen gebruik van, terwijl dit juist een krachtig instrument kan zijn om proactief invloed uit te oefenen.

Duurzaamheid domineert de agenda

De OR-agenda is flink verbreed. Naast traditionele onderwerpen zoals arbeidsomstandigheden, financiën en verzuimbeleid is duurzaamheid uitgegroeid tot een centraal thema. Maar liefst 90% van de OR’s heeft dit op de agenda staan. Hieronder vallen onder meer onderwerpen als:

• Diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie;
• Klimaat- en grondstoffentransitie;
• Digitalisering.

Deze verschuiving laat zien dat OR’s zich steeds meer bewust zijn van hun rol in bredere maatschappelijke vraagstukken en de impact van bedrijfsbeslissingen op mens en milieu.

Werving blijft een hardnekkig probleem

Voor het tweede jaar op rij slaagde vorig jaar slechts de helft van de OR’s erin voldoende kandidaten te vinden voor verkiezingen. Vooral het betrekken van jongere medewerkers blijft lastig. Daarnaast speelt het gebrek aan tijd en faciliteiten een belangrijke rol in de wervingsproblematiek.

Een pijnlijke parallel met de landelijke politiek: ook daar worstelen partijen met het aantrekken van jonge, gemotiveerde kandidaten.

Een precaire balans in de organisatie

De positie van de OR binnen organisaties vertoont een paradoxaal beeld. Enerzijds groeit de erkenning: steeds meer OR’s worden gezien als volwaardige gesprekspartners die meedenken over belangrijke strategische beslissingen. Anderzijds worstelen veel OR’s nog steeds met:

• Het vinden van de juiste balans tussen reactief en proactief handelen;
• Effectieve communicatie met de achterban;
• Hun positionering ten opzichte van de bestuurder.

Het contrast is groot: sommige OR’s ervaren een open cultuur met vroegtijdige betrokkenheid, terwijl andere zich vooral gezien voelen als een “moetje” waar informatie voor wordt achtergehouden.

Optimisme met een kanttekening

Ondanks alle uitdagingen keek afgelopen jaar ruim de helft van de OR-leden positief naar de toekomst. OR-leden zien de toegevoegde waarde van medezeggenschap en onderkennen het belang van professionalisering en scholing.

Tegelijkertijd zijn er zorgen: veel nieuwe OR-leden weten vooraf niet goed wat het werk inhoudt, wat leidt tot wisselende betrokkenheid. Ervaren leden twijfelen soms of ze willen doorgaan vanwege de toenemende zwaarte van het werk. De medezeggenschap staat op een kruispunt tussen meer invloed en groeiende werkdruk.

En nu: wat speelt er in jouw OR in 2025?

De uitkomsten van vorig jaar geven een waardevol inzicht, maar de wereld van medezeggenschap staat niet stil. Nieuwe wetgeving, veranderende arbeidsmarktomstandigheden en maatschappelijke ontwikkelingen blijven de OR-agenda beïnvloeden. En terwijl politieke partijen hun beloftes doen over de toekomst van werk, zijn het de OR’s die dagelijks vorm geven aan die toekomst binnen hun organisaties.
Daarom lanceren we opnieuw ons onderzoek Wat speelt er in jouw OR?

Waarom meedoen?

• Draag bij aan inzicht
• Versterk de stem van medezeggenschap
• Ontvang een exclusieve, duurzame SBI Formaat lunchtas

Doe mee! Of je nu te maken hebt met een groeiende werkdruk, worstelt met werving, of juist successen wilt delen over je positionering in de organisatie – jouw stem telt. Het invullen van de enquête duurt ongeveer 5-10 minuten en is volledig anoniem.

Vul hier de enquête 2025 in en krijg een exclusieve lunchtas cadeau!

Samen maken we de stem van de medezeggenschap sterker. Terwijl Nederland stemt voor een nieuwe Tweede Kamer, laten wij zien hoe democratie op de werkvloer er werkelijk uitziet. We kijken ernaar uit om jouw ervaringen en inzichten te ontvangen!

Geschreven door Jytte Glissenaar, directeur Onderzoek & Innovatie SBI Formaat