Personenstelsel of lijstenstelsel?
Welkom bij deel drie van de blogserie over het oprichten van een ondernemingsraad.
Een van de keuzes die de opsteller van het voorlopig reglement van de ondernemingsraad moet maken is de keuze voor het werken met een kiesstelsel. De Wet op de ondernemingsraden, kortweg WOR, kent twee kiesstelsels: het personenstelsel en het lijstenstelsel.
Het personenstelsel
Het personenstelsel heeft als kenmerk dat er op personen wordt gestemd. Op het stembiljet moeten evenveel namen worden aangekruist als er zetels beschikbaar zijn. Dat betekent ook dat een stembiljet helaas ongeldig is als er meer of minder namen zijn aangekruist van de verkiezen zetels. De volgorde van kandidaten op het stembiljet is ofwel willekeurig, ofwel op alfabet.
Dit personenstelsel wordt veelal gebruikt voor kleinere of middelgrote organisaties. Men kent elkaar nog wel persoonlijk en het is dus ook duidelijk voor wie je dan kiest. De winnaars zijn dan de kandidaten die de hoogste aantallen stemmen hebben gekregen.
Het lijstenstelsel
Het lijstenstelsel heeft als kenmerk dat er op lijsten wordt gestemd. Op het stembiljet wordt slechts een hokje aangekruist. Deze werkwijze wordt ook gebruikt bij de verkiezingen voor de Gemeenteraad, de Provinciale Staten en Tweede Kamer.
De volgorde van de kandidaten op de lijst van de vakorganisaties wordt veelal door de bestuurder van de vakorganisatie bepaald, na overleg met de kaderleden van de betreffende vakorganisatie. De volgorde op de lijst van de ongeorganiseerden wordt meestal in onderling overleg van de kandidaten bepaald. De lijsten zijn dan de lijsten van de vakorganisaties die kandidaten hebben gesteld, bijvoorbeeld Lijst FNV, Lijst CNV enz. én natuurlijk de Lijst Ongeorganiseerden.
Dit lijstenstelsel wordt veelal gebruikt bij grotere organisaties, zéker als daar sprake is van enige mate van vakbondslidmaatschap en er dus ook daadwerkelijk vakbondslijsten kunnen worden opgesteld. In deze organisaties kennen de medewerkers elkaar niet meer persoonlijk.
De zetels worden verdeeld op basis van het aantal stemmen dat per lijst is verkregen, geheel zoals het ook gebeurt bij de eerdergenoemde verkiezingen van de openbare besturen.
De keuze voor één van de stelsels wordt dus mede bepaald door de grootte van de organisatie, de vakbondsdichtheid en natuurlijk de voorkeur van de opsteller van het voorlopig reglement.
Geschreven door Paul Flentge, trainer/adviseur SBI Formaat
Meer weten over het oprichten van een OR?
