Blog

Wat beweegt medewerkers én hoe blijft de OR relevant?

Werkgeluk draait om meer dan alleen een goed salaris. Onderzoek van professor Paul de Beer laat zien dat medezeggenschap een cruciale rol kan spelen in het verbeteren van werktevredenheid, juist op die aspecten die er werkelijk toe doen voor medewerkers. Maar hoe zorg je ervoor dat de ondernemingsraad (OR) daadwerkelijk impact maakt én aantrekkelijk blijft voor een nieuwe generatie?

Wat maakt werk écht bevredigend?

Wanneer we medewerkers vragen wat hun tevredenheid op het werk bepaalt, blijkt dat het salaris pas op de zesde plaats komt. Wat staat er dan wél bovenaan? De Top 6 ziet er als volgt uit:

1. Inhoudelijk leuk werk – de aard van het werk zelf is veruit het belangrijkst;
2. Trots op het werk – het gevoel dat je werk ertoe doet;
3. Prettige collega’s – de sociale omgeving op de werkvloer;
4. Ontwikkelingsmogelijkheden – ruimte om te groeien en jezelf te ontplooien;
5. Werkdruk die hanteerbaar blijft – niet te veel stress en spanning;
6. Een goed salaris – natuurlijk wel belangrijk, maar niet dé beslissende factor.

Dit is goed nieuws voor ondernemingsraden. Terwijl vakbonden en werkgevers in cao-onderhandelingen vaak vooral over loon en arbeidsvoorwaarden praten, kunnen ondernemingsraden juist invloed uitoefenen op die andere cruciale aspecten: de kwaliteit van het werk, de werksfeer, ontwikkelingsmogelijkheden en een gezonde werkdruk.

De stille signalen van werkontevredenheid

Maar waar moet een OR alert op zijn? Prof. Paul de Beer wijst op een aantal verontrustende signalen:

• Verveling is de grootste negatieve factor voor tevredenheid. Medewerkers die zich vervelen zijn het minst tevreden.
• Uitputting staat op de tweede plaats van negatieve invloeden.
• Medewerkers die zich ook buiten werktijd zorgen maken over hun werk ervaren significant minder tevredenheid.
• Voortdurende druk en stress ondergraven het werkplezier.
• Opvallend: medewerkers die via hun werk juist bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken ervaren ook ontevredenheid. Een mogelijke verklaring kan zijn dat deze medewerkers het gevoel hebben niet genoég te (kunnen) doen.

Voor een OR zijn dit belangrijke signalen om actie op te ondernemen: denk aan gesprekken over werkinhoud, taakroulatie, aandacht voor werkdruk en het creëren van ruimte voor zingevend werk.

De paradox: steeds belangrijker, maar niet meer betrokken

Het onderzoek laat een opvallende paradox zien, vooral bij jongeren:

Het goede nieuws: Het belang van de OR wordt steeds meer onderschreven, juist door de jongste generatie. Waar tien jaar geleden jongeren medezeggenschap minder belangrijk vonden, zien we nu dat zij het belang van belangenbehartiging sterk waarderen. Sterker nog: de jongste categorie medewerkers is het meest tevreden over hun OR en geeft vaker aan tevreden of zelfs zeer tevreden te zijn.

De uitdaging: Ondanks dit grote belang en deze hoge tevredenheid vertaalt dit zich niet automatisch in meer actieve betrokkenheid. We zien een bredere maatschappelijke trend: jongeren verbinden zich minder aan collectieve instituties. Ze worden minder vaak actief lid van vakbonden, omroepen of andere verenigingen. Dit roept de vraag op: zijn jongeren bereid om daadwerkelijk tijd en energie te investeren in de OR?

Wil je praktisch aan de slag met de inzetbaarheid van jouw collega’s? Volg de training OR en duurzame inzetbaarheid en zet concrete stappen. 

Hoe houd je de OR relevant en aantrekkelijk?

De uitdaging voor ondernemingsraden is duidelijk: hoe blijf je relevant voor een generatie die het belang wél inziet, maar zich minder snel bindt? De Beer pleit voor een vernieuwende aanpak, waarbij experimenteren met nieuwe vormen van medezeggenschap centraal staat (zie ook de publicatie hierover van de UvA).

Praktische handvatten voor een toekomstbestendige OR

1. Weet wat er leeft onder medewerkers
   Ga niet af op aannames. Organiseer luistersessies, doe regelmatig onderzoek en creëer laagdrempelige manieren waarop medewerkers hun stem kunnen laten horen. Gebruik moderne tools zoals digitale platforms of korte polls.
2. Betrek medewerkers actief in projectgroepen
   Niet iedereen hoeft meteen OR-lid te worden om mee te denken. Door tijdelijke projectgroepen op te zetten rond specifieke thema’s (duurzaamheid, werkdruk, innovatie) kunnen meer medewerkers bijdragen zonder een meerjarige commitment.
3. Vergeet flexwerkers en zzp’ers niet
   De arbeidsmarkt is veranderd. Een groeiende groep medewerkers heeft een flexibel contract of werkt als zelfstandige. Als OR ben je formeel vertegenwoordiger van het vaste personeel, maar deze groep verdient ook aandacht. Zoek naar creatieve manieren om ook hun stem te laten meetellen.
4. Wees proactief in plaats van reactief
   Wacht niet tot er problemen zijn. Neem het initiatief en denk vooruit. Kom met voorstellen voordat de directie met plannen komt.
5. Denk strategisch mee
   Richt je niet alleen op de wettelijke advies- en instemmingsrechten. Denk mee over de grote uitdagingen waar jullie organisatie voor staat. Waar willen we over vijf jaar staan? Hoe blijven we aantrekkelijk voor talent? Hoe kunnen we duurzamer werken? Door mee te denken over deze strategische vraagstukken, vergroot je de impact en relevantie van de OR.
6. Laat de wet niet je enige leidraad zijn
   Natuurlijk zijn de formele bevoegdheden belangrijk, maar de kracht van een goede OR zit vaak in de informele relaties en het vermogen om constructief mee te denken over vraagstukken die er echt toe doen voor medewerkers én organisatie.
7. Onderhoud de relatie met vakbonden
   Ondernemingsraden en vakbonden zijn geen concurrenten, maar complementair. Vakbonden richten zich op cao-afspraken, ondernemingsraden kunnen zorgen voor maatwerk binnen de eigen organisatie. Samen sta je sterker.

De kans voor medezeggenschap

De inzichten van De Beer bieden een hoopvol perspectief. Medewerkers, en vooral jongeren, zien het belang van medezeggenschap en zijn tevreden over hun OR. De uitdaging is om dit enthousiasme om te zetten in actieve betrokkenheid.

Dat vraagt om een OR die dichter bij medewerkers staat, die proactief meedenkt over wat er echt toe doet, en die durft te experimenteren met nieuwe vormen van medezeggenschap. Een OR die zich niet alleen bezighoudt met formele procedures, maar vooral wil bijdragen aan wat werk voor iedereen leuker, betekenisvoller en gezonder maakt.

Want uiteindelijk draait medezeggenschap om precies die dingen die medewerkers het belangrijkst vinden: inhoudelijk leuk werk, trots op wat je doet, prettige collega’s en ruimte om je te ontwikkelen. Daar ligt de échte impact van een goede OR.

Geschreven door Jytte Glissenaar, directeur Onderzoek & Innovatie SBI Formaat en Femke Steendam, directeur Odyssee

Gebaseerd op onderzoek en inzichten van Professor Paul de Beer (waarde van werk onderzoek)