Aan de slag met psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

25 maart 2024 / Wendy Roescher

Uit onderzoek van TNO is te lezen dat werknemers in 2021 11 miljoen dagen verzuimden met werkstress als reden. Een jaar eerder waren dit 9,4 miljoen ziektedagen. De verzuimkosten voor een gemiddelde werknemer is hoog, in 2020 11.000 euro, per dag ongeveer 400 euro. Hiermee komen de verzuimkosten veroorzaakt door werkstress voor werkgevers op 2,8 miljard euro! Duizelt het al? De kosten door werkstress zijn hoog. maar niet alleen voor de werkgever. Ook werknemers betalen een (te) hoge prijs. Zowel in achteruitgang van loon, maar zeker ook in de achteruitgang van hun mentale gezondheid.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Daarom is het van belang om als organisatie een beleid te vormen om arbeidsgerelateerde risico’s op werkstress te voorkomen (dan wel te verminderen). De Arbowet heeft in artikel 3 het begrip psychosociale arbeidsbelasting opgenomen (PSA), doelend op de risico’s die tot werkstress kunnen lijden. Hieronder vallen de begrippen werkdruk, pesten, discriminatie, agressie en geweld en (seksuele) intimidatie. De wet legt een verplichting op om een zo goed mogelijk arbobeleid te voeren, zodat elke medewerker gezond en veilig kan werken. De basis van dit beleid vormt de RI&E (met het bijbehorend plan van aanpak). Voor risico’s die werkstress veroorzaken vereist het Arbobesluit zelfs een verdiepend onderzoek met plan van aanpak. Dit onderzoek is nodig om de dieperliggende oorzaken boven water te krijgen.

Een goed functionerend intern meldsysteem is van belang voor organisaties. Voor ondernemingsraden is hier een belangrijke rol weggelegd. Wil je meer inzicht krijgen in deze rol van de OR?
Neem deel aan de training Ongewenst gedrag en integriteit.

Week van de Werkstress

Om organisaties te wijzen op de gevolgen van werkstress vindt een keer per jaar de Week van de Werkstress plaats. Ook SBI Formaat neemt hieraan deel. Tijdens de Week van de Werkstress heeft SBI Formaat een werkstressscan uitgezet waarbij we ook hebben gekeken naar het beleid binnen organisaties. Uit ons onderzoek is op te maken dat een groot gedeelte van de deelnemers de mogelijkheid heeft om het werk en persoonlijke ontwikkeling in te richten. Dat is mooi en geeft energie. Een meerderheid van de deelnemers geeft aan dat er onderzoek plaatsvindt naar de oorzaken van werkdruk. Echter, op het uitvoeren van maatregelen wordt niet hoog gescoord. 64% van de deelnemers mist nog concrete maatregelen om negatieve werkstress door het werk te voorkomen. Dit is jammer, want hierdoor is de kans groot dat medewerkers onnodig blootgesteld worden aan PSA risico’s, met alle gevolgen van dien.

Werkstress op de agenda

Een van de maatregelen die de Arbowet verplicht, is voorlichting en onderricht over PSA-risico’s. Ruim 75% van de respondenten mist regelmatige en effectieve voorlichting over werkstress. Juist inzicht in de oorzaak en hoe om te gaan met deze risico’s zorgt ervoor dat de medewerker zelf ook aan de slag kan gaan met dit onderwerp. Een leidinggevende heeft hierin ook een belangrijke rol. Bespreekbaar maken van dit onderwerp in een persoonlijk gesprek of in een teamoverleg is een middel om het onderwerp op een laagdrempelige manier bespreekbaar te maken. Helaas blijkt het thema werkdruk en werkplezier slechts bij de helft van de deelnemers op het teamoverleg te staan.

Krijg inzicht in de rol van de OR en werkdruk. Leer met de training
Werkdruk te lijf! hoe de OR het onderwerp in de organisatie bespreekbaar kan maken en hoe je er verder mee aan de slag kunt gaan.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en de rol van de OR

Uit ons onderzoek blijkt dat er werk aan de winkel is. Elk bedrijf is verplicht om een PSA-beleid op te stellen om de PSA-risico’s te voorkomen. Mochten deze niet te voorkomen zijn, dan moeten ze beperkt worden. Gelukkig hebben organisaties steeds meer zicht op de oorzaken van werkstress, maar nu moeten er maatregelen worden genomen om werkstress weg te nemen. De OR heeft hierbij een belangrijke taak. Naast het stimuleren van een zo goed mogelijk PSA-beleid, heeft de OR ook instemming op regelingen op het gebied van PSA. Denk hierbij aan de opzet van een PSA-onderzoek in het kader van de RI&E (en het plan naar aanleiding van het onderzoek) of een voorlichtingsplan. Ook kan de OR stimuleren dat er binnen een organisatie een vertrouwenspersoon wordt ingesteld. De vertrouwenspersoon is er voor medewerkers die behoefte hebben aan een vertrouwelijk gesprek. Bovenstaande laat zien dat er voldoende aangrijpingspunten voor een OR zijn.

Onafhankelijke vertrouwenspersoon nodig?