Blog

Onze helden in de zorg, veel hebben voor hen geklapt. Maar kregen zij wel voldoende steun? En komen alle betrokken partijen wel voldoende op voor de zorgmedewerkers?

En nu zijn er dan de schokkende berichten over de grote aantallen besmettingen van medewerkers in de zorg. Vooral in de thuiszorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en gehandicaptenzorg blijkt zo’n 30% van de medewerkers zelf het virus te hebben opgelopen.

Vanaf het begin van de crisis was duidelijk dat er schaarste was aan beschermingsmiddelen. Het beleid richtte zich vooral op het opvangen van de verwachtte toeloop op de IC’s. De kwetsbare ouderen werden beschermd door de verzorgingshuizen op slot te doen voor externe bezoekers. Beschermingsmiddelen werden niet toegekend ondanks verzoeken aan de verzorgingstehuizen. Ook het testen van medewerkers in alle zorgsectoren kwam pas heel laat op gang.

Nu blijkt dat deze werknemers onnodig zijn blootgesteld aan het virus. Met elkaar lieten we dit gebeuren terwijl de medewerkers hier enorme zorgen over hebben geuit. Een paar eigenwijze werkgevers, zoals Buurtzorg, spanden zich in hun werknemers WEL te testen en te voorzien van beschermingsmiddelen. Dwars tegen de berichten in dat er niet genoeg testcapaciteit was werd op eigen initiatief alles op alles gezet om te zorgen voor beschermingsmiddelen en testen.

Wij organiseerden een Webinar voor OR-leden in de zorg en kregen de vraag: “Wat te doen als er onvoldoende beschermingsmiddelen zijn?” Ook wij volgden braaf de deskundigen en verwezen als eerste naar de Arbowet, vervolgens naar inventarisatie van de situatie, daarna gaven we het advies om met je bestuurder in gesprek te gaan en ja, je mag werk weigeren bij onvoldoende bescherming. Maar wat doet een zorgmedewerker als er een zieke bejaarde in zijn eigen ontlasting ligt en er zijn geen beschermingsmiddelen……

De gevolgen van het beleid zijn nu; veel sterfte onder de ouderen, veel besmetting met Corona onder de medewerkers. Zorgwerkers in de ouderenzorg en gehandicaptenzorg gaan ondanks zorg voor eigen (en van je huisgenoten) gezondheid werken, raken besmet en besmetten onwetend anderen en worden hiermee geconfronteerd met heftige emoties als spijt en schuld. Dit betekent dat, naast alle extra bescherming die nu hopelijk wel op gang komt, er ook echt aandacht moet zijn voor nazorg en zelfs traumaopvang zowel nu als na afloop van het Corona tijdperk.

Maar moeten we niet ook veel meer echt luisteren naar de zorgwerknemers? Is het niet opvallend dat een organisatie die gekenmerkt wordt door zelfsturing tegen de heersende stroom in achteraf blijkt een veel betere keus te hebben gemaakt? Door de coronacrisis wordt enorm directief gestuurd op alle fronten. Dit lijkt te leiden tot vooral besluiten van bovenaf en deze streng volgen. Is dat wel verstandig? Daarom een oproep aan ondernemingsraden in de zorg: Blijf kritisch, neem zorgen en signalen serieus. Want ook in crisissituaties mogen we ons eigen vermogen om te oordelen en eigenwijze opvattingen te hebben niet uitschakelen. Juist de OR, als stem van de medewerkers, kan essentiële informatie toevoegen. Zet je voet tussen de deur, laat je horen. Zorg voor de medewerkers, zorg voor jezelf!

Het lijkt erop dat we langzamerhand weer stapjes zetten terug naar een ‘nieuw normaal’. De scholen langzaam beginnen, kinderopvang weer open en de reguliere zorg weer opstarten. Zeker hierbij is het belangrijk om de medewerkers zelf mee te laten denken. Ook zorgwerkgevers en vakbonden dringen aan op maatwerk. De bestuurder van de Isala klinieken waarschuwt voor de ‘autoritaire verleiding’ van centrale besluitvorming om beleid top-down af te kondigen. ‘Ik begrijp echt niet wat centrale coördinatie bijdraagt aan het weer opstarten van de reguliere zorg”. Laat zorgwerkers hier zelf bepalen wat wel en niet mogelijk en verstandig is. Laten we ze een adempauze gunnen.

Klappen is mooi maar we moeten ons ook inzetten om goede en veilige werkomstandigheden en voor de zorg te bewerkstelligen. Ook wij als medezeggenschapstrainers moeten zorgen dat deze zwaarbelaste groep zich door ons gesteund blijft voelen in deze moeilijke tijd. Dus ook wij gaan ons blijven laten horen als het gaat om de zorg voor de zorg.

Onze tips voor OR-en in de zorg

• Luister goed naar alle zorgen en signalen van collega’s
• De richtlijnen van het RIVM zijn een minimum, meer (bescherming) is altijd een optie als het nodig is.
• Stel je zelfbewust op naar directie en coronateam – jullie input is van enorme waarde
• Pak een actieve rol in het opstarten van reguliere zorg.
• Dring aan op zorg voor de zorgwerkers in de vorm van voldoende rusttijden, coaching, traumazorg
• Bespreek dat er wellicht een adempauze nodig is bij de opstart naar het nieuwe normaal

Geschreven door Mariska Pikaart en Coby Franken, trainers/adviseurs team Zorg